Op één van de laatste dagen van 2016, stuitte ik op de Duitse Ebay kunstveiling, vanaf mijn iMac in Manhattan. Buiten was het ijzig, een gierende December wind bonkte tegen de ramen. Het computerscherm daar en tegen, leek op een huiselijk kacheltje. Door wat ik zag raakte ik verwarmd.
Een handelaar, uit een piepklein plaatsje in de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein, bood vier gehavende glas in lood ramen aan, uit een onbekende Duitse synagoge. (vermoedelijk uit een periode tussen 1790 -1850, stond erbij vermeld) Hoewel kapot, kwamen ze kleurrijk en veerkrachtig over op het verlichte scherm. Ze maakte indruk op me.
Onbezonnen of juist bezonnen, deed ik een bod vanuit mijn stoel in New York City, aan een onbekende handelaar in Duitsland.
Eigenlijk, voordat ik nog rustig kon verder ademhalen, kwam de reactie al terug op mijn scherm:’Gratuliert, Sie Sind der glückliche Besitzer der 4 Fenster’
Verbijsterd als ik was, drong het nauwelijks goed tot me door. Maar de realiteit van het betaal- en bezorg protocol, maakte hier al snel een einde aan. Eveneens kwamen we tot een overeenkomst dat de ramen (in totaal 400 Kg) in Maart naar mijn atelier in Amsterdam vervoerd gaan worden. Per 31 December 2016, waren de ramen, ongezien, in mijn bezit.
Vanaf het computerscherm, trok ik de afbeeldingen van de glas en lood ramen, één voor één, over op cellofaanpapier. De gekleurde viltstiften deden de rest. Op die wijze maakte ik mij de ramen eigen.
Ondanks deze moderne kennismaking, via het internetscherm, ontstond er een behoefte deze zo oude zielen, te redden en hun verhaal te laten doen in een waardige- en beschermde omgeving. Ik vroeg me af: Waar is dat? Hoe is dat? Wat is dat?
Wij, de bezoekers, de kijkers, moeten eerst een trap op, Wij moeten een tocht naar boven afleggen om ons respect te tonen. Dan eenmaal boven aangekomen, zullen zij, de vier gehavende oude ramen, hun aangrijpend verhaal doen. Gelijktijdig zal de toeschouwer ontroerd worden en onder de indruk raken van het licht dat speelt door het zo oude-, dunne gekleurde glas. De gapende zwarte gaten, omrand door oersterke gietijzeren vormen, laten ons sprakeloos achter. Na dat alles, dalen wij weer af.
Van New York City naar Phnom Penh, Cambodja
Al cyber-bladerend door het inspirerende tijdschrift: www.dezeen.com viel mijn oog op een schitterende site: www.ateliercole.com De op hoge bamboe poten geconstrueerde behuizing, met sierlijke traptredes, troffen me direct: ‘zoiets moet het gaan worden!’ dacht ik meteen. ‘Maar……, deze architect is werkzaam in Cambodja, heeft zeer prestigieuze projecten onder handen, waarom zou hij nu op mijn maquette reageren?’ was de twijfel die daarop volgde.
Toch trok ik de stoute schoenen aan en schreef hem met de vraag of hij wel eens iets in Europa dacht te kunnen bouwen, en stuurde bijlages mee van de ramen, de maquette en een beschrijving van het te verwezenlijken project. Een in het Hollands geschreven e-mail arriveerde in mijn postvak, met afzender het architectenbureau Cole. Een Hollandse architecte, die voor het bureau in Cambodja werkzaam is, wordt, na uitvoerig mailen en skypen, mijn ‘rendering’ uitvoerster. Het bureau Cole denkt mee en geeft supervisie aan het project, inmiddels uitgegroeid tot een wonderschoon bouwwerk (op papier), waarin bamboe is vervangen door een staalconstructie.
Van New York City naar Amsterdam
Inmiddels is de maand Maart 2017 gearriveerd. De maquette wordt zorgvuldig in genummerde stukjes gesneden en reist mee de oceaan over: Europawaards. Daar wordt de maquette weer in elkaar gezet op het Amsterdamse atelier.
Ik neem contact op met de Duitse handelaar, die met zijn oersterke kennis staan te popelen de ramen te komen brengen.
Zij vertrekken met een bestelbus uit Noord Duitsland in het holst van de nacht. Arriveren net op tijd voor een heerlijk ‘Frühstück, chez Marianne’
Van December tot Maart had ik me allerlei voorstellingen gemaakt van de ramen. En nu stonden ze daar in het atelier tegen de muur. Geen licht scheen er doorheen, zoals op het internetscherm. De twee Duitse mannen en ik stonden er goedkeurend naar te kijken.
Zij blij dat ze de klus nu eindelijk geklaard hadden en ik tevreden en overdonderd door de realiteit van de gigantische ramen, loodzwaar en gedeeltelijk kapot, voor me te zien.
Met de twee vermoeide heren aan mijn zij, keek ik niet echt aandachtig naar de details en deed ook geen inspecterende stappen dichterbij. ’Doe ik later in rust, alleen’,waren mijn overwegingen.. Na een hartelijke vaarwel, verdween, de nu 400 kilo lichtere bestelbus, uit het zicht.
Eenmaal in de eenzaamheid in het atelier, schoof ik schoorvoetend, dichter naar mijn vier ‘dierbaren’. Nu dan, eindelijk, stond ik oog in oog met ze alleen. Er volgde echter een verwarrende periode.
Mede door mijn hoge verwachtingen en onwetendheid over glas en lood, kreeg ik het idee dat het glasgedeelte was vervangen door ‘plastic’. Ik tikte meerdere keren op diverse plekken op het dunne glas, maar de toon was dof i.p.v. helder. Ik raakte overtuigd dat ik bedrogen was en met namaak te doen had.( ‘fake glas’)
Nam contact op met de handelaar, die mij adviseerde de bekende ‘ Nadelprϋfung’ toe te passen. D.w.z. een naald, verhit door een vlam, in het glas te drukken. Als het plastic is, smelt de hete naald zich er doorheen. Onmiddellijk volgde ik zijn advies. De verhitte naald gleed uit langs het ‘glas’, keer op keer. Niks smolt weg. Ik schaamde me voor mijn eigen onwetendheid.
Het besluit om me te gaan verdiepen in de techniek- en de geschiedenis van glas in lood liet niet lang op zich wachten. Het volgen van een cursus ‘glas in lood zetten’ werd de noodzakelijke volgende stap. (www.amsterdamseglasinloodzetterij.nl)
Aan het einde van de cursus vroeg ik de docenten bij mij op het atelier langs te komen, i.v.m. het restaureren van een aantal ramen. De zoon uit het gerenommeerde familiebedrijf kwam langs om foto’s te maken, om van daaruit met zijn vader een restauratieplan op te bouwen. Net als ik, begon de glazenier Jr. op de gekleurde ruitjes te tikken. Hij liep van raam naar raam, keek me verlegen aan.‘Ik geloof dat die ramen van plastic zijn gemaakt’ zei hij somber. Een losgelaten stukje ‘glas’ besloot hij mee te nemen om aan zijn vader te laten zien.
Die kon zonder meer het onderscheid maken door er met een glasmes een stukje vanaf te snijden. Al snel kwam het verlossende woord van glazenier Sr.: Oud, dun, zeldzaam en waardevol GLAS .
Door alle verwarring wel of geen glas, had ik het schoonmaken van de ramen uitgesteld. Inmiddels was de tijd aangebroken voorzichtig te gaan ‘poetsen’. Tot mijn grote verrassing ontdekte ik op één raam, drie verschillende handtekeningen van de glazeniers die de ramen vervaardigd hadden. Duidelijk stond het jaartal van 1852 erin gegraveerd.
Een prachtige vondst, aangezien de handelaar uit het hoge noorden, daar nog onwetend over bleek te zijn. Deze drie ambachtsmannen kwamen uit het plaatsje Celle. (Niedersachsen) Of de synagoge was gebouwd in Celle of elders in de regio, daar ben ik nog niet uit en er moet meer onderzoek naar gedaan worden.
Van Hardinxveld-Giessendam naar Amsterdam
‘Wonders of wonder, miracle of miracles….’
De ramen installatie werd voltooid op een adembenemende knappe wijze tijdens de maand Juni.2018, te Amsterdam, Holland.
Toen het er eenmaal stond, in zijn pracht en praal,
hoorde ik opeens het vrolijke- inspirerende lied uit mijn herinnering klinken
‘Wonders of wonder, miracle of miracles….’
Een lied uit de musical ‘Fiddler on the Roof’, waarop je wil gaan dansen van blijdschap.
Deze, zo fascinerende weg, die de installatie heeft afgelegd, tot aan zijn voltooiing,
is een ‘Wonder and a Miracle’
Ik ben dankbaar dat dit kunstwerk mij
zo heeft kunnen verrassen in zijn totale schoonheid.
In de herfst van 2018 zal er op Vimeo een film te zien zijn over het totale proces van de totstandkoming van het project.
Ook zal een 3 min versie daarvan, op deze website komen te staan.
